Trường phổ thông dân tộc bán trú Tô Hiệu được thành lập năm 2010, nhằm thực hiện công tác phổ cập THCS, nâng cao chất lượng giáo dục tại xã Cư San, huyện M’Đrắk. Trường hiện có 15 lớp học, 510 học sinh, hầu hết là học sinh dân tộc thiểu số. Đóng chân tại xã vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số, có lẽ khó khăn lớn nhất đối với những người làm giáo dục là việc vận động các trẻ em đến trường, học lấy cái chữ, bởi hầu hết người dân ở đây là đồng bào dân tộc thiểu số: Tày, Nùng, Dao, Mông,… đời sống còn rất nhiều khó khăn, nhà ở cách trường học hàng chục cây số đường dốc núi. Để học con chữ, hằng ngày, các em học sinh vẫn phải lặn lội mất nửa ngày đi bộ đường đèo dốc, xuất phát từ mờ sáng và trở về lúc trời đã tối mịt. Có em phải gắng gượng thuê căn nhà tạm để ở lại học tập. Có chỗ ở rồi, nhưng việc ăn uống, sinh hoạt hằng ngày vô cùng thiếu thốn và khó khăn, không đảm bảo sức khỏe. Cũng chính vì những khó khăn ấy, nỗi lo về tỷ lệ chuyên cần của học sinh đã trở thành nỗi trăn trở lớn đối với thầy cô giáo của trường. Trước đây, tỷ lệ học sinh bỏ học luôn ở mức cao, đặc biệt là vào các dịp sau nghỉ hè, nghỉ Tết hoặc vào tháng giáp hạt, mùa mưa, vụ thu hoạch mùa màng,... các em có thể bỏ hoặc nghỉ học cả tuần. Vào những dịp này, nhà trường lại phải cắt cử giáo viên xuống tận các thôn bản phối hợp với chính quyền, người có uy tín… tới tận nhà để động viên phụ huynh học sinh cho các em đến trường, gây khó khăn không nhỏ đến việc dạy và học. Năm 2012, nhằm chăm lo cho các em có gia đình ở xa trường, điều kiện đi lại khó khăn, thầy trò nhà trường cùng với phụ huynh học sinh đã dựng lên khu bán trú ngay trong khuôn viên trường. Dù ban đầu chỉ đơn sơ bằng ván gỗ, mái tôn nhưng tại đây các em được sống, học tập, sinh hoạt hòa đồng, những bữa ăn tập thể vui vẻ gắn kết các em, thắt chặt tình thầy trò gần gũi. Thầy Nguyễn Đình Thiện, Hiệu trưởng Trường PT dân tộc bán trú THCS Tô Hiệu, cho biết: Nếu không có khu ở tại trường và những bữa ăn tập thể, có lẻ sỉ số lớp học khó được duy trì. Qua mỗi năm, phụ huynh lại góp công góp của cùng với thầy cô làm thêm vài phòng tạm, đến nay, khu bán trú gồm 04 dãy nhà tạm, 16 phòng (mỗi phòng khoảng 12m²) làm chỗ ăn ở cho 271 em học sinh.        

Bữa cơm trưa bán trú tại Trường PT dân tộc bán trú THCS Tô Hiệu (xã Cư San)

Theo Quyết định 85/2010/QĐ-TTg của Chính phủ ban hành một số chính sách hỗ trợ học sinh bán trú và trường phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT) từ năm 2010, đã có tác động tích cực đến công tác giáo dục vùng đồng bào dân tộc và thiểu số. Bên cạnh đó, theo thông tư 05 ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của trường phổ thông dân tộc bán trú, học sinh bán trú là học sinh ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, được cấp có thẩm quyền cho phép ở lại trường để học tập trong tuần, do không thể đi đến trường và trở về nhà trong ngày. Hiện nay, toàn huyện có 05 đơn vị trường học có khu bán trú cho học sinh, trong đó có 03 trường THCS bán trú theo quy định của Nhà nước là Trường PT dân tộc bán trú THCS Tô Hiệu (xã Cư San) với 03 dãy 16 phòng, 271 học sinh; Trường PT dân tộc bán trú THCS Phan Bội Châu (xã Ea Trang) với 01 dãy 10 phòng, 160 học sinh; Trường PT dân tộc bán trú THCS Nguyễn Khuyến (xã Cư Prao) với 2 dãy 08 phòng, 165 học sinh. Ngoài ra, tại  Trường THPT Nguyễn Tất Thành (Thị trấn M’Đrắk) còn có khi bán trú dân nuôi với 08 phòng, 100 em học sinh dân tộc thiểu số; Trường PTDT Nội Trú M’Đrắk với 24 phòng ở nội trú cho 156 học sinh có công trình phụ khép kín;... Nhờ vậy, các chế độ, chính sách hỗ trợ cho học sinh dân tộc thiểu số, vùng sâu vùng xa được áp dụng và đưa vào phục vụ cho công tác bán trú. Sau mỗi buổi học, thay vì phải đi về trên con đường xa xôi, thì nay các em được ở lại trong những căn phòng ấm cúng có đủ những điều kiện phục vụ cho sinh hoạt hàng ngày; được học các kỹ năng sống cũng như các kiến thức về chăn nuôi, trồng trọt, từ đó về tuyên truyền cho người thân trong gia đình và bà con tại nơi sinh sống áp dụng để phát triển kinh tế. Đặc biệt, bữa ăn nóng hổi tại bếp ăn bán trú đã giúp học trò dân tộc thiểu số ấm lòng và phụ huynh hoàn toàn yên tâm cho con đến trường học chữ. Đối với hoạt động dạy học và nâng cao chất lượng giáo dục, mô hình này đã góp phần chăm lo, giáo dục toàn diện cho học sinh, làm vơi bớt nỗi lo về duy trì sĩ số ở nhiều trường học vùng sâu vùng xa,...

M’Drắk là huyện nghèo, vùng sâu vùng xa của tỉnh Đắk Lắk với địa hình rộng, học sinh có nhu cầu ở bán trú là rất lớn. Tuy nhiên, trong điều kiện ngân sách eo hẹp của địa phương, rất cần sự quan tâm, đóng góp của các tổ chức, doanh nghiệp, sự chung tay của phụ huynh học sinh và cả cộng đồng xã hội, giúp đỡ xây dựng nhà ở bán trú cho học sinh, nhằm nhân rộng mô hình này trong những năm tới. Qua đó, giúp nhiều học sinh vùng sâu, vùng xa không phải thuê nhà trọ học gần trường, góp phần tích cực phát triển giáo dục ở những vùng dân tộc thiểu số, đặc biệt khó khăn trên địa bàn huyện./.

                                                                                                                                                     Thu Nguyệt