Sinh ra và lớn lên ở buôn Choă, xã Krông Jing, huyện M’đrăk, trong tiếng cồng chiêng, tiếng đing năm, đing tặc tà, đing puốt... từ nhỏ, nghệ nhân Ama An đã đón nhận được nhiều vốn văn hóa truyền thống của dân tộc Ê Đê như kể khan (hát kể, diễn xướng sử thi), hát dân ca, diễn tấu cồng chiêng và các nhạc cụ, nhạc khí dân tộc. Những ngày lên nương lên rẫy, nghe các bậc già làng hát, thổi nhạc cụ với những âm thanh đặc trưng của buôn làng Êđê đã ngấm vào máu thịt. Ông cũng thường được tham dự những lễ hội truyền thống vào những ngày bà con đã thu hoạch vụ mùa hoặc khi buôn làng tiến hành các lễ cúng thần linh, cúng bến nước, cúng rừng thiêng. Thời điểm ấy, lễ hội của đồng bào Êđê không khi nào thiếu rượu cần, thiếu tiếng cồng chiêng, và cũng không khi nào thiếu vắng lời hát kể sử thi. Nghệ nhân Ama An tâm sự, những tiếng hát, tiếng chiêng đã đi vào cả giấc ngủ, trong cơn mơ thời thơ bé của mình. Lớn lên, ông tham gia nhóm các nghệ nhân của huyện, vừa có dịp đi biểu diễn, vừa có điều kiện để học hỏi các bậc đi trước. Những lúc rảnh rỗi, ông thường mang các nhạc cụ ra đánh, chỗ nào không biết, ông lại hỏi các nghệ nhân khác. Tâm huyết với việc giữ gìn, bảo tồn những hoạt động văn hóa tâm linh, đậm bản sắc truyền thống của buôn làng Êđê, nghệ nhân Ama An không chỉ biểu diễn được các nhạc cụ, có thể sáng tác các bài hát truyền thống, mà ông còn tích cực tham gia các lớp truyền dạy cho thế hệ trẻ.  

Với mong ước tiếng cồng chiêng của đồng bào mãi ngân vang giữa đại ngàn, nhiều năm qua, nghệ nhân Ama Phin (ở Buôn Cư Prao, xã Ea Lai) vẫn tích cực truyền dạy diễn tấu cồng chiêng và kể những chuyện xưa cho thế hệ trẻ, thanh niên tại các buôn làng. Cả cuộc đời gắn bó với các giai điệu của nhạc cụ dân tộc bằng tâm huyết của người con đồng bào Êđê, Ama Phin là người giữ lửa cho buôn làng mình. Bước sang tuổi 56, với gần 10 năm tham gia các truyền dạy đánh cồng chiêng cho học sinh và thanh niên, ông trăn trở khi giữa bộn bề cuộc sống hôm nay, hình ảnh các chàng thanh niên đánh chiêng, các cô gái nắm tay nhau trong điệu múa xoang, quanh đống lửa bên những ché rượu cần ở các buôn làng đã dần phai nhạt. Ông nghĩ rằng, việc gìn giữ và phát huy truyền thống của cha ông để lại, lưu giữ nét đẹp trong văn hóa của dân tộc mình là một việc làm cần thiết, cần những người tiếp lửa tâm huyết. Vì vậy, ai có niềm đam mê nhạc cụ, muốn học đánh chiêng, chế tác nhạc cụ, ông đều sẵn sàng giảng dạy để truyền và giữ lửa truyền thống của cha ông để lại.

Các nghệ nhân biểu diễn cồng chiêng tại Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số Huyện M'Drăk năm 2015

Tại lớp dạy đánh cồng chiêng cho học sinh do Phòng Văn hóa - Thông tin huyện phối hợp với Huyện Đoàn tổ chức, em Y Biêng Hwing, học sinh Trường Dân tộc nội trú huyện chia sẻ: Chúng em được các nghệ nhân tận tình chỉ dạy về phong tục tập quán, các lễ hội truyền thống của người Êđê, đồng thời được các nghệ nhân truyền dạy các điệu múa, cách đánh cồng chiêng trong các lễ hội truyền thống, nên chúng em thấy yêu văn hóa truyền thống của dân tộc mình hơn.

Được biết, theo số liệu công tác kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể năm 2011 trên địa bàn huyện M’đrắk có 40 buôn còn lưu truyền 32 sử thi; 29 chuyện cổ; 101 nghi lễ, lễ hội; 136 dàn chiêng; 51 bài chiêng; 28 bến nước; 105 bài cúng; 177 người biết diễn tấu chiêng và 58 người biết xử luật tục. Trong đó, riêng xã Krông Jing có 40 nghệ nhân, người già nhất cũng đã gần 80 tuổi như nghệ nhân Y Wit Mlô (buôn Tai), Y Nha Niê (buôn Ea Lai), Y Bin Byă (buôn Um), Y Niu Ê Ban (buôn Nhang); người trẻ nhất cũng đã xấp xỉ 50 tuổi. Họ cũng chính là những người “giữ lửa” tiếp bước từ cha ông đến con cháu sau này; đồng thời là “cầu nối” quan trọng truyền thụ nền văn hóa của dân tộc từ thế hệ này sang thế hệ khác.

                                                                                                                             Mỹ Sự - Thu Nguyệt